“Dikkatin ne olduğunu herkes bilir. Dikkat bir spot ışığıdır.’’ der Amerikan psikolojisinin kurucusu William James. Eğer dikkatiniz dağılıyorsa spot ışığınız, yani dikkat ışığınız da dağınık demektir.
İlk düşündüğünüzde dikkatin belirgin bir tanımını yapmak zor ve belki de bu yüzden dikkatin ne olduğunu bu şekilde tasvir etmek daha kolay.
Peki, Dikkatimize Ne Oldu?
Bilerek veya bilmeyerek büyük ölçüde dikkate zararlı bir kültür inşa ettik. Dikkatimizi dağıtan, direkt etki alanımızda veya etki alanımızın dışında birçok neden var. Stres, hayat şartları, uyku ve beslenme başlıca dikkat dağıtıcı nedenler arasında yer alıyor. Bunların dışında, belki de en önemli neden telefonlar ve teknoloji şirketlerinin iş modelleri.
Herkesin dikkatimize talip olduğu bir dönemdeyiz. Bir yanda dikkatimize talip olanlar var ve bir yanda da biz varız, yani dikkatin sahipleri.
Bizler, dikkatin sahibiyiz ve onu nereye harcadığımız son derece önemli. Çünkü dikkatimizi harcadığımız şeylere aynı anda zamanımızı, hatta çoğunlukla finansal kaynaklarımızı da harcıyoruz.
Bir de bu durumun farkında olan dikkatin talipleri var. Yaşadığımız dönemde dikkatimize en fazla talip olanlar, iş modelleri bunun üzerine kurulu olan teknoloji şirketleri. Onlar, dikkatimizi çekme konusunda son derece istekli. Çünkü zamanımızı ve paramızı almaya giden yolun dikkatten geçtiğinin fazlasıyla farkındalar. Bu yüzden hiç durmaksızın bildirimlere, e-postalara veya önerilere maruz kalıyoruz. Günün sonunda bu iş modeline göre her şey ama her şey dikkatimizi çekip bizi biraz daha fazla ekran karşısında tutup bir şeyler önerebilmek için.
Dikkat = Zaman = Finansal Kaynak
Dikkatimizin Talipleri Ne Kadar Başarılı?
Electronics Hub, DataReportal’ın 2023 küresel genel değerlendirmesini ve popüler bir uyku analizi uygulaması olan Sleep Cycle’dan toplanan uyku verilerini kullanarak ortalama ekran süresi ve kullanımına ilişkin bir rapor oluşturdu. Uyku verileri, araştırmacıların, kullanıcıların uyanık kaldığı ortalama saat sayısını DataReportal’ın genel değerlendirmesinde bildirilen ekran süresi miktarıyla karşılaştırmasını sağladı.
İnternetin sunduğu her şeyi görmek için çok fazla zaman harcıyoruz. Ya da cep telefonumuza gelen bildirimler, e-postalar ve uygulamaların oynatma listelerinde sunulan öneriler sayesinde her şeyi görmemiz için fazlasıyla davet ediliyoruz.
Bulgulara göre, dünya genelindeki kullanıcılar günde ortalama 6 saat 37 dakika ekran başında kalıyor. Ülkemizde ise ortalama olarak bir günün 7 saat 24 dakikasını ekrana bakarak geçiriyoruz.
Bu veriler, aslında dikkatimize talip olanların adeta performans raporunu ifade ediyor da denebilir. Bizim ekran karşısında harcadığımız her dakika, teknoloji şirketlerinin iş modelleri sayesinde bizden aldıkları dikkat, zaman ve para anlamına geliyor.
Kişisel Dikkatinizi Yönetmek İçin En Pratik 5 Öneri
Tüm bunların sonucunda dikkatin sahibi olan bizler, dikkatimizin talipleri karşısında dikkatimizi istediğimiz yere ve bilinçli şekilde harcamak için neler yapabiliriz?
James Baldwin’in sözünden yola çıkarak ilk yapılacak şey farkında olmak.
“Yüzleştiğiniz her şeyi değiştiremezsiniz, ama yüzleşmeden hiçbir şeyi değiştiremezsiniz.”
James Baldwin
- Ekran sürenizi dengeleyin. Ekran sürenizi kontrol edin ve zamanınızın ne kadarını ekran karşında geçirdiğinizi gözden geçirin. Ekranda geçirmek istediğiniz süreyi düşünerek kendinize hedef belirleyin ve eğer ekran süresi ayarınız açık değilse ilk iş açarak başlayın.
- Uygulamalara harcadığınız zamanı kontrol edin. Ekran süresi bilgisiyle birlikte, ekrana baktığınız süre boyunca en çok hangi uygulamaya zamanınızı yani dikkatinizi harcadığınızı fark edin. Gerçekten zamanınızı ve dikkatinizi harcamak istediğiniz şey neyse onun için aksiyon alın.
- Bildirimlerinizi yönetin. Eğer bildirim ayarlarınıza bugüne kadar dokunmadıysanız, sonu gelmeyen bildirimler, mesajlar ve e-postalar yüzünden telefonunuz en büyük dikkat dağıtıcınız olabilir. Bildirimleri kapatarak dikkatinizin dağılmasını önleyebilirsiniz.
- Otomatik oynatma listesi ve önerilerle vedalaşın. Dijital dünyadaki sizi izleyerek “psikolojik profil”inizi çıkaran, ve gelecekteki olası sizi tahmin ederek öneri sunan teknoloji şirketlerinin iş modellerinin de dikkatimizin en güçlü taliplerinden olduğunu unutmayın. Dikkatinizi çaldığını düşündüğünüz uygulamaların otomatik oynatma listeleri ve öneriler kısmını kapatmayı deneyin.
- FOMO yerine JOMO’yu deneyin. Bir şeyleri kaçırmaktan korktuğumuz için sürekli telefona bakıyoruz ancak dikkatimiz dağıldığı için şimdiki zamanı, bu anı kaçırıyoruz. (FOMO: Fear of Missing Out – Olan Biteni Kaçırma Korkusu) Bunun yerine olanı biteni kaçırmanın keyfini yaşayın. (JOMO: The Joy of Missing Out – Olan Biteni Kaçırma Keyfi) Yemek yiyorsanız yemek yiyin, e-posta kutunuzu veya sosyal medya hesaplarınızı kontrol etmeyin.
Dikkat, sahip olduğumuz ve herkesin talip olduğu en kıymetli soyut varlıklarımızdan. Yukarıdaki önerileri uygulayarak onu korumak için bir adım atabilirsiniz.
